Вести

Međunarodna konferencija

Da li je moguće pomirenje hrišćanske i sekularne Evrope. Mostovi među ljudima i crkvama: Učesnici skupa u beogradskom hotelu „Palas“

izvor: DANAS; subota-nedelja, 20-21. septembar 2003

Suzdržanost SPC prema ekumenizmu

Evropski integrativni procesi će dodatno za pravoslavne naglasiti postojeće nijanse između Crkve u dijaspori i matici, nametnute različitim uslovima života i rada, što je potvrdilo i čuđenje sveštenika Milana Pejića, arhijerejskog zamenika i predsednika Komisije „Crkva i društvo“ Eparhije srednjoevrospke, zbog „slabog odziva predstavnika SPC, ne računajući predavače, na Konferenciji“. Tako je ovaj skup samo potvrdio da je pitanje ekumenske saradnje u matici još uvek osetljiva tema.

Međureligijski skupovi su se u Beogradu održavali i proteklih godina, ali ovdašnje crkve i verske zajednice bile su, kao i sada, samo učesnici na njima, a nikada organizatori, što bi, prema postojećim evropskim iskustvima, u prvom redu trebalo da bude zadatak onih koji su u većini. Eparhija srednjoevropska jeste deo SPC, ali je i ona ovog puta „gostovala u otadžbini razmišljajući kako će njena nemačka iskustva zajedništva sa drugim hrišćanima biti prihvaćena ovde“.

Učesnici međuhrišćanskog trodnevnog razgovora jasno su poručili da „mostove među ljudima i crkvama treba graditi kroz toleranciju i dijalog“, ističući da su „sličnosti važnije od razlika“. Skup je dotakao čitavu lepezu tema manje ili više direktno vezanih za najavljeni naslov „Crkva i identitet“. Istovremeno je otvorio i pitanja bitna koliko za naše „balkanske specifičnosti“ i već izvikan „dug put u Evropu“, toliko i za uspeh evropskog ujedinjenja u kome crkve, podjednako na hrišćanskom Istoku i Zapadu, kako se čulo, tek treba da pronađu svoje pravo mesto u savremenom sekularnom, laičkom društvu. Sve dileme na jednom mestu pobrojao je profesor Radovan Bigović, predsednik Hrišćanskog kulturnog centra.

– Da li je moguće pomirenje hrišćanske i sekularne Evrope? Imaju li hrišćanstvo na Istoku i Zapadu snage da prihvate sekularnu kulturu i da je nadahnu? Koliko je smisleno govoriti o hrišćanskoj Evropi, ako je veći deo njene inteligencije ateistički ili agnostički nastrojen, ako velelepne crkve i katedrale ispunjavaju turisti, a ne vernici, ako najveći broj prosečnih Evropljana danas smatra da su Bog i sloboda ljudske ličnosti nespojivi, da se moderno i hrišćansko društvo međusobno isključuju? Koliko je smisleno govoriti o hrišćanskom identitetu Evrope, ako su sami hrišćani podeljeni upravo po pitanju sopstvenog identiteta? Ako se govori o potrebi reafirmacije hrišćanskih vrednosti u Evropi, postavlja se i pitanje koje su od njih istovremeno i sekularne? Da li je Evropa ikada u potpunosti bila hrišćanska, može li ona to biti u budućnosti ili hrišćani treba da prihvate pluralizam na svim planovima, pa i verskom – dileme su koje, kako se pokazalo, Bigović deli sa većinom učesnika skupa. Neke od njih najavljene su kao moguće teme naredne konferencije.

Srbija i Nemačka pokazale su se kao dobri primeri za poređenje uticaja različitih teoloških i istorijskih iskustava u misiji crkava u savremenom društvu i njihove socijalne doktrine. Na domaću publiku najveći utisak ostavili su rezultati koje je postigla Evangelistička crkva u istočnom delu Nemačke koja bez kompleksa i posle promena, kao i u vreme komunizma, ispunjava ulogu integrativne snage u društvu. Protivljenje evangelista „politici ezgistencije u zapećku“, proizvelo je veliku socijalnu angažovanost koja je rezultirala, između ostalog, i fenomenom da “ u bivšem DDR na zahtev roditelja Crkva vodi 90 novootvorenih evangelističkih škola, čijih 45 odsto učenika ne pripada niti jednoj hrišćanskoj crkvi“.

Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (Radović) smatra da se naše društvo nalazi u položaju „starog Izrailja pre ulaska u Obećanu zemlju“, i da je neophodno da „najpre izumru sadašnji političari, koji su izašli iz šinjela prethodnog sistema, zadržavajući taj mentalitet, iako se predstavljaju kao „demokrate“ i „Evropljani“. Profesor Ekart Šverin iz Evangelističke crkve, ipak, je ostao pri stavu da je „na Crkvi, bez obzira na iskustvo i situaciju u kojoj se nalazi, da privuče i pokrene pažnju društva, premda ono u najvećem delu na nju više ne računa“. Pozivajući se na reči patrijarha Pavla, Šverin je istakao da „vera posvedočena delima predstavlja nezamenljivu dinamičku silu koja društvu daje dušu i životni ritam pokrećući i druge životne perspektive“.

Zahvaljujući izboru tema okruglih stolova, Konferencija je otvorila i pitanje koliko se ovde i kako prate aktuelni evropski tokovi, posebno u pravoslavnim krugovima. Ekumenska povelja, smernica za međucrkvenu saradnju kao odgovor na evropske integracije, jedan je od najboljih primera. Reč je o dokumentu, čija je izrada započela kao rezultat dogovora na Drugoj velikoj ekumenskoj skupštini 1997. godine. Kod nas se u vreme rada na Povelji o tome uglavnom govorilo u rimokatoličkim krugovima, iako je bilo predviđeno da se nacrt dokumenta razmatra u svim hrišćanskim crkvama Evrope.

Povelju su na Vaskrs 2001. godine u ime svojih članica potpisali prvi ljudi Konferencije evropskih crkva i Saveta evropskih biskupskih konferencija, ali nju, prema rečima Antje Hajder-Rotvilim, više crkvene savetnice, mnoge Crkve još nisu stavile na dnevni red, iako im je poslata na razmatranje. Među njima je SPC. Sveti arhijerejski sabor nije se izjašnjavao o ovom dokumentu, za koji je većina srpskih arhijereja u otadžbini čula, kako tvrde Danasovi izvori, tek kad je tekst Povelje prvi put objavljen u prevodu na srpski jezik početkom prošle godine u časopisu Eparhije raško-prizrenske „Sveti knez Lazar“.

Na Konferenciji je saopšteno da je dokument, u okviru Komisije pravoslavnih crkava u Nemačkoj na tom nivou potpisala Eparhija srednjoevropska SPC zajedno sa grčkom i ruskom dijacezom u ovoj zemlji, iako je Moskovska patrijaršija, kako je rečeno, imala primedbe na poglavlja o zajedničkoj molitvi i manjinskim crkvama i verskim zajednicama.

Ivan Međedović; Jelena Tasić;
izvor: DANAS, subota-nedelja, 20-21. septembar 2003