Вести

Ljudi se vekovima bore i trude da otkriju istinu a onda da žive sa istinom. Treba imati hrabrosti da se suočite sa istinom a potom da  o njoj javno govorite.

+++

Ovako je govorio Oliver Kromvel, vođa  parlamentarnih snaga u engleskom građanskom ratu. Otada je prošlo 400 godina i taj rat potseća na našu tragediju u svemu…

U svakom građanskom ratu, postoje uticaji stranih zemalja koje potpiruju sukob koristeci duple standarde i princip „zavadi pa vladaj“. U slučaju Engleske to su bile Holandija, Španija, Portugal i Vatikan koji su podržavali Irsku i Škotsku i katolike. Stavili su sankcije Engleskoj i zabranili engleskim brodovima da plove u Evropu.

Engleska u dugovima i broj vojnika pada na nekoliko hiljada (Škotska je imala preko 20000 i okupirala je nekoliko engleskih provincija, Irska je takođe terorisala engleske koloniste i rušila anglikanske crkve…)

U bezizlanoj situaciji pojavljuje se Kromvel, koji se sa velikom porodicom spremao da emigrira za Ameriku, strogog morala i odan kralju, ali u crkvi za vreme službe  primećuje zlatan katolički krst, svećnjake i putire na oltaru, skače i  ruši sve i izbacuje iz crkve – sveštenik mu objašnjava da su to naredili kralj i biskup. „Kakav je to kralj i biskup koji od engleske crkve prave katoličku prćiju!“ povikao je Kromvel.

U to vreme u Engleskoj, a i u drugim zemljama Evrope vladala je hijerarhija: Bog – kralj (koji je poglavar crkve) – episkopi – narod.

Kromvel (iako nije bio mnogo školovan, niti bogat, bez velikog iskustva u parlamentu i vojsci)-uvodi reforme u crkvi, ruši episkopski sitem i uvodi novi gde se Božija blagodat spušta direktno na narod.

U crkvama se uvodi uprava i sveštenik čije se podobnosti striktno proveravaju. Svi korumpirani sveštenici se izbacuju iz crkve.

Kralj traži pomoć od pape u novcu i vojsci. Papa mu obećava pomoc uz uslove da se sve anglikanske crkve u  Irskoj i Škotskoj zatvore, a u Engleskoj ne proganjaju katolici.

U građanskom ratu, sa malo vojske na početku , parlamentarci i Kromvel pobedjuju kraljeve strane plaćenike, sude kralju za izdaju zemlje i pogubljuju ga pa sledećih 12 godina Engleska postaje republika.

Kromvel odbija da bude kralj, balansira parlament i ređa briljantne pobede na bojnom polju: osvaja Škotsku sa upola manjim brojem vojnika, pa zatim Irsku, oslobađa Englesku iz pomorske blokade, bacajuci na kolena ponajviše Španiju i Holandiju.

Rat je kao trajnu posledicu ostavio napuštanje koncepta o božanskom pravu kraljeva, pa su svi budući engleski kraljevi bili prisiljeni da vladaju uz blagoslov zakonodavne vlasti. Zato se smatra da je upravo engleski građanski rat zaslužan za stvaranje moderne demokratije na Britanskom ostrvu, odnosno koncepta liberalne demokratije u današnjem zapadnom svetu. 2002 godine Oliver Kromvel je uvršten u prvih 10 velikih ljudi Britanskog ostrva svih vremena.

Kako je ovo moguće? Kromvel je iz blata izvukao zemlju i uvrstio je u evropski vrh na svim poljima.

Uz Božiju pomoć -govorio je on, a reči biskupa rojaliste koji mu se pridružio na početku rata: „Pitao sam Boga na koju stranu da se pridružim On mi reče: Na STRANU PRAVDE I ISTINE„.

Iz enciklopedije:

Oliver Kromvel (Hantingdon, 25. april 1599. – London, 3. septembar 1658.) bio je vođa parlamentarnih snaga u engleskom građanskom ratu.

Engleski građanski rat, ponekad zvan i Engleska revolucija je naziv za niz oružanih sukoba koji su se odigrali na Britanskom ostrvu sredinom 17. veka, a koji svoj izvor imaju u sukobu između engleskog kralja Čarlsa I i engleskog Parlamenta.

Sukob je bio političke i verske prirode. Karlo je nasledio engleski presto od bivšeg škotskog kralja Džejmsa I. iz dinastije Stjuart. Iako je bio nominalni poglavar Anglikanske crkve, mnogi su ga u Engleskoj smatrali prikrivenim katolikom. Karlo je takođe smatrao da engleski vladar, poput ostalih u Evropi tog doba, ima božansko pravo vladanja i da niko, uključujući Parlament nema pravo dovoditi u pitanje njegov autoritet i odluke. S druge strane u Engleskoj i Škotskoj u to doba nastavio je da cveta protestantizam u ekstremnim oblicima, uključujući puritanizam čiji su predstavnici stuartovsku monarhiju držali raskalašenom i grešnom. Karlov pokušaj zaustavljanja takvih tendencija u Škotskoj doveo je do tzv. biskupskih ratova u kojima je njegova vojska sramotno potučena, a Parlament odbio daljnje finansiranje vojnih operacija te se Čarls za pomoć obratio svojim katoličkim podanicima u Irskoj, što je 1642. godine dovelo do stvaranja dve vojske – kraljeve i parlamentarne – koje su se počele sukobljavati jedna s drugom.

Prvi građanski rat 1642 – 1645

Rat je trajao tri godine i nakon početnog niza neodlučnih bitaka došla je do izražaja ekonomska premoć gradova, koji su podržavali Parlament, nad selom koje je podržavalo kralja. Parlamentarci su imali veći elan, ali i sposobnijeg zapovednika u liku Olivera Kromvela čijom je zaslugom Čarls konačno poražen i zarobljen godine 1645.

Tri godine kasnije, dok je Parlament odlučivao o kraljevoj sudbini, ponovno je izbila rojalistička pobuna – tzv. drugi građanski rat. Ekstremisti u parlamentarnoj stranci su to iskoristili kao priliku za puč, pa je Čarls suđen za izdaju i pogubljen godine 1649.

Kromvel je posle suzbio rojalističke pobune na čelu s Čarlsovim sinom Čarlsom II. u Irskoj i Škotskoj. To je imalo osobito teške posledice u Irskoj, gde je ubijeno oko 30% stanovništva, a sve zemlje u vlasništvu katolika su konfiskovane i predane Kromvelovim veteranima. Kao posledica ratova Engleska je postala republika, odnosno diktatura na čelu s Oliverom Kromvelom.

Iako je Kromvelovski režim nestao nedugo nakon njegove smrti te se Čarls II vratio na presto, rat je kao trajnu posledicu ostavio napuštanje koncepta o božanskom pravu kraljeva, pa su svi budući engleski kraljevi bili prisiljeni vladati uz blagoslov zakonodavne vlasti.

Tomić, 26.07.2010