Вести

Mitropolit crnogorsko-primorski, Amfilohije (Radović) između Cetinja i Beograda (1.)

izvor: REPUBLIKA, maj 2007

+++

Ni godinu nakon što je sebi pripisao titulu arhiepiskopa cetinjskog, mitropolitu crnogorsko-primorskom Amfilohiju (Radoviću), unutar Srpske pravoslavne crkve, ne priznaju u potpunosti to zvanje.

Na svim dokumentima, spoljnoj i unutrašnjoj korespodenciji beogradske Patrijaršije, Amfilohija pominju isključivo kao mitropolita; ne oslovljavaju ga sa Njegovo blaženstvo – što isključivo priliči tituli arhiepiskopa – već, kao i ranije, Njegovo visokopreosveštenstvo. Arhiepiskopom cetinjskim Amfilohija titulišu jedino mediji koje kontroliše Mitropolija crnogorsko-primorska s Cetinja.

Da li će se takvo stanje promjeniti nakon što je Amfilohije, odlukom Svetog arhijerejskog sabora održanog 14-25. maja – kao najstariji arhijerej – postao, praktično, šef Svetoga Sinoda, “crkvene vlade” s mandatom od dvije godine? Amfilohije je objasnio značenje i upotrebu titule arhiepiskopa cetinjskog istorijskim podatkom da je Mitropolija crnogorsko-primorska organski pripadala Pećkoj patrijaršiji. Arhiepiskop je bio i poglavar Crnogorske pravoslavne crkve, mitropolit Mitrofan (Ban), ali je ustrojstvo ove, kasnije ukinute, autokefalne Crkve shodno Zakonu o Svetom Sinodu iz 1903. podrazumijevalo ukupno tri eparhije – uključujući posebnu eparhiju, Arhiepiskopiju cetinjsku.

Do 1931. godine, kada je donešen Ustav Srpske crkve, pojedine vladike su se potpisivale kao arhiepiskopi-mitropoliti (AM). Međutim, sada se jedino patrijarh Pavle (Stojčević), kao arhiepiskop pećki, te poglavar srpske eparhije (Ohridska arhiepiskopija) u Republici Makedoniji, mitropolit Jovan (Vraniševski), priznaju unutar jerarhije Srpske crkve kao AM. Mitropolit Jovan se, u dokumentima Patrijaršije, tituliše arhiepiskop ohridski i Njegovo blaženstvo.

To, dakle, nije slučaj s Amfilohijem, koji je imao sličan problem i s drugim titulama koje je sebi pripisao od kada je krajem 1990. preuezeo mitropolitsku katedru u Cetinjskom manastiru. Naime, on se pozivao i na titulu egzarha pećkoga trona, tj. zamjenika poglavara nekadašnje Pećke patrijaršije koja je definitivno ukinuta 1766. i nikada nije obnovljena u svom istorijskom središtu. Titula egzarha se dobija pismenim ukazom nadležnog arhiepiskopa i/ili patrijarha, ili odlukom Arhijerejskog sabora. Jovan ohridski je tutule arhiepiskopa i egzarha dobio upravo na takav način i nijesu mu osporene unutar srpske jerarhije.

Ohridska arhiepiskopija ima formalni status autonomije unutar Srpske crkve. Egzarh je titula između mitropolita i patrijarha; obično je egzarh prvosvještenik neke autonomne crkve, a njen nosilac ima punu vlast, u ime patrijarha, nad nekon samostalnom crkvom ili više njenih eparhija. Obnavljanje Arhiepiskopije cetinjske od srpskih crkvenih zvaničnika još niko nije pominjao. Da li postoji plan da se ona obnovi kao autonomna pravoslavna crkva u Crnoj Gori?

Ambicija mitropolita crnogorsko-primorskog još je enigma; poput svih drugih pretedenata na tron Patrijaršije, srpskih arhijereja, on za javnost odbacuje mogućnost da želi da postane novi patrijarh, ali je nikada definitivno i ne isključuje.

I 1990. Amfilohije je, što je manje poznato, bio kandidat za patrijarha. Tada se birao nasljednik Germana (Đorića) koji je – pod veoma čudnim okolnostima – dijagnozom petorice ljekara JNA, zapravo nalazom konzilijuma Vojno-medicinske akademije da nije u stanju da obavlja složene dužnosti, od strane arhijereja srpskih proglašen trajno nesposobnim da vodi Srpsku crkvu.

Crkveni Ustav opisuje mandat patrijarha kao doživotni. German nikada nije dao saglasnost za svoj opoziv, odnosno izbor novog patrijarha, ali je bio pod žestokim optužbama nekoliko mlađih vladika, uključujući i Amfilohija, tada episkopa banatskog, da je decenijama unazad bio pod uticajima komunističkih vlasti.

Sadašnji najozbiljniji Amfilohijev konkurent u trci za budućeg patrijarha srpskog, mitropolit zagrebačko-ljubljanski i cijele Italije, Jovan (Pavlović) i tada je, kao što sada mijenja Pavla, bio zamjenik Germanov. Jovan zagrebački predsjedavao je i Saborom koji je 1990. birao novog patrijarha; ujedno, bio je i sam kandidat za patrijaršijski tron.

Glasalo se tajno, s tim što je svaki od kandidata morao da dobije povjerenje više od polovine (najmanje 13 prisutnih vladika).

Tek iz devetog izbornog kruga sadašnji je patrijarh Pavle ušao u uži izbor. U prvom krugu se glasalo tako da je episkop šumadijski Sava (Vuković, upokojen 2001) dobio 16 glasova, 13 je glasova dobio episkop žički Stefan (Boca, upokojen 2003), Pavle raško-prizrenski 11, a Jovan zagrebačko-ljubljanski i Amfilohije po osam glasova.

Nakon ponovljenih glasova, preostali su Sava, Stefan i Pavle. Arhimandrit Antonije, iz manastira Tronoša, uveden je u prostoriju s arhijerejima, uzeo tri zapečaćene koverte s imenima kandidata koje su bile na Jevanđelju, promiješao ih i jednu izvukao.

U koverti je bilo ime sadašnjeg patrijarha Pavla koji je 3. decembra 1990. svečano intrionizovan u Patrijaršiji.

Nakon što nije postao patrijarh, Amfilohije je, nekoliko nedjelja kasnije, postavljen za mitropolita crnogorskog-primorskog.

Pristupnu besjedu na Cetinju održao je 30. decembra 1990. godine. Krajem 1991. je intronizovan.

Amfilohije je, dakle, bio kandidat za patrijarha 1990. svega pet godina nakon što je zavladičen kao episkop banatski; crkveno-ustavna pravila su propisivala da kandidat za patrijarha mora imati najmanje pet godina episkopskog staža…

Piše: Vladimir Jovanović

Udova

Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije rekao je da ostaje u Crnoj Gori i da ne treba da brinu oni koju su zabrinuti. Amfilohije je reagovao na pisanje Republike od subote da je najozbiljniji kandidat za 45. patrijarha autokefalne Srpske prvoslavne crkve i jedan od onih koga bi srpski premijer Vojislav Koštunica volio da vidi kao Pavlovog nasljednika. On je kazao „ovdje sam i ostaću ovdje uz pomoć Božju“. – Već sam i grob svoj spremio. Tako da neka ne brinu oni koji su zabrinuti – kazao je Amfilohije, prenosi agencija Mina. Kada je decembra 1990. godine iz Patrijaršije u Beogradu postavljen za mitropolita crnogorsko-primorskog, Amfilohije je u jednom intervjuu kazao: – Pravilo crkveno od iskona je da episkop, kada dođe u jednu eparhiju, tu treba da ostane do svoje smrti. Čak se smatra da je to neka vrsta vjenčanja episkopa sa eparhijom.

Kako objašnjava Milorad Tomanić, autor knjige “Srpska crkva i rat i ratovi u njoj”, “eparhiju čiji episkop umre nazivaju – udova“.

Konkurenti

Rivalstvo mitropolita Amfilohija (69) i Jovana (71) zagrebačko-ljubljanskog ima svoju istoriju koja obiluje primjerima lične netrpeljivosti, kao i borbe za medijsku promociju unutar Srpske crkve. Jovan je, 1991. godine, morao da napusti sjedište Mitropolije u Zagrebu i u Beogradu je bio direktor Patrijaršijske štamparije. Amfilohije je, kao član Sinoda zadužen za misiju (pokriva i medije), 1994. smijenio Jovana s te dužnosti. Amfilohije je postao ubrzo predsjednik Upravnog odbora “Pravoslavlja”, glasila Patrijaršije. Jovan je uzvratio udarac kada je formirana agencija “Pravoslavlje-press”, čiji je glavni i odgovorni urednik bio, na insistiranje Amfilohija, bio episkop hvostanski Atanasije (Rakita). Kao član Sinoda, Jovan je uspio da ukloni Atanasija, dok je Amfilohije bio na turneji po SAD-u, a novi glavni urednik bio je upravo Jovan. Kada se Amfilohije vratio iz SAD-a, agencija “Pravoslavlje-press” je ukinuta

izvor: REPUBLIKA

http://www.republika.cg.yu/naslovna.phtml?akcija=vijest&id=77730

+++

Arhiepiskop ničega

Mitropolit crnogorsko-primorski, Amfilohije (Radović), između Cetinja i Beograda (2.)

Više od godinu mitropolit crnogorsko-primorski, sam za sebe, ignorisan od većeg dijela srpske jerarhije, nosi titulu arhiepiskopa. Amfilohije (Radović) je, kako tvrdi, titulu dobio na prošlogodišnjem redovnom, majskom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora. O tome, međutim, nije bilo niti slova u zvaničnom saborskom saopštenju, niti je kasnije objavljen bilo kakav službeni dokument o tome.

Nekoliko nedjelja nakon Sabora, beogradske “Večernje novosti”, pod oznakom “saznaje se” objavile su, pozivajući se na nepoznate izvore iz Patrijaršije, da “to ne znači da se Mitropolija crnogorsko-primorska diže na nivo arhiepiskopije, niti će se tako zvati”. Međutim, isti list je tvrdio i da je na tom Saboru “dogovoreno da se na nekom od narednih zasjedanja ‘pod lupu’ stave sve sadašnje titule u Srpskoj crkvi i mnoge će biti korigovane, odnosno jasnije formulisane”.

Frankfurtski dnevni list “Vesti”, veoma uticajan u srpskoj dijaspori, objavio je da – ako se za tim ukaže potreba u budućnosti – titula arhiepiskopa olakšava uzdizanje Mitropolije crnogorsko-primorske u rang arhiepiskopije, kao i prilikom eventualne dodjele autonomnog statusa pravoslavnoj crkvi u Crnoj Gori – poput Ohridske arhiepiskopije u Makedoniji”.

Upitan da li se zbog „crkvene“ situacije u Crnoj Gori u Srpskoj crkvi razmišlja o nekom vidu autonomije Mitropolije crnogorsko-primorske, Amfilohije je objasnio “s obzirom na obnovu državnosti Crne Gore, Sabor je smatrao za potrebno da mitropolit povrati titulu arhiepiskopa cetinjskog i da Crna Gora dobije svoj Episkopski savjet“.

Episkopski savjet Srpska crkva je ranije formirala u Hrvatskoj i BiH, gdje djeluje na teritoriji nezavisnih država, a na teritoriji Crne Gore u njegov sastav su ušli Amfilohije, kao predsjedavajući, njegova dva vikarna episkopa iz Nikšića i Ostroga, nikšićko-budimljanski Joanikije (Mićović) i dioklijski Jovan (Purić); tu su i Filaret (Mićević) mileševski i episkop zahumsko-hercegovački Grigorije (Durić) čije eparhije – Amfilohijevim nastojanjem da relativizuje teritorijalni integritet Republike Crne Gore – djeluju iz sjedišta u Prijepolju i Trebinju (Tvrdošu).

Amfilohije je ranije bio na čelu Eparhijskog savjeta. Novoustrojeni Episkopski savjet svoje odluke donosi na potvrdu Saboru u Beogradu.

Dakle, nema govora da je Episkopski savjet zamjena za Sinod. Što on, u stvari, predstavlja? Svoju je promociju Episkopski savjet – bez Filareta mileševskog – imao 1. decembra 2006. kada su razgovarali s predsjednikom Filipom Vujanovićem na Cetinju. Amfilohije je, prenijela je njegova press-služba “Svetigora”, tom prilikom Vujanoviću “uručio majsku odluku Sabora Srpske pravoslavne crkve u kojoj se kaže da je mitropolitu crnogorsko-primorskom vraćena titula arhiepiskopa i da je osnovan Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori, koji ima svoju određenu nadležnost u sklopu Arhijerejskog sabora Pećke patrijaršije Pravoslavne crkve srpske”. Arhijerejski sabor Pećke patrijaršije – šta to bješe? Takvu instancu ili organizaciju ne poznaje aktuelna praksa Srpske crkve ili njen Ustav, a Pećka patrijaršija je, već dugo vremena, samo ženski manastir i nema arhijereje, već igumaniju, mati Fevroniju.

Iz Vujanovićevog kabineta su saopštili jednu drugu besmislicu o tom razgovoru, naime da su “članovi Episkopskog savjeta dostavili predsjedniku Republike odluku Svetog arhijerejskog sabora od 13. maja 2006. godine kojom je osnovan Eparhijski (!) savjet Mitropolije crnogorsko-primorske, na čelu sa mitropolitom crnogorsko-primorskim, kome je vraćena titula arhiepiskopa cetinjskog”.

Amfilohije je, kako su tvrdili u Vujanovićevom kabinetu, dobio titulu arhiepiskopa cetinjskog prošlogodišnjom odlukom Sabora “od 13. maja”, iako Sabor tada nije ni zasjedao – naime, zasjedanje je počelo tek 15. a završeno 27. maja!

– Mitropolija ima svoje mjesto u Pećkoj patrijaršiji, Beogradskoj patrijaršiji, Srpskoj pravoslavnoj crkvi, i to mjesto nastavlja da drži. Upotreba naziva arhiepiskopija nije istovjetna u svim pomjesnim crkvama, a titula arhiepiskopa nije obavezno vezana za određeni vid crkvenog ustrojstva – objasnio je Amfilohije krajem februara ove godine. Raznovrsne Amfilohijeve titule svjedoče o njegovim političkim mijenama, zapravo neuspješnim ambicijama tokom decenije i po mitropolitskog staža na Cetinju.

Najprije je imao pretenzije u Albaniji – ne samo među malobrojnom slovenskom populacijom – pa je sebi pripisao nekadašnju titulu cetinjskih mitropolita skenderijski, sve dok Carigradska patrijaršija nije formirala autokefalnu Albansku pravoslavnu crkvu – koja sada ima svog poglavara i neprikosnovenu jurisdikciju. Amfilohije je potom tvrdio da, na svojoj mitri, panagiji ili omofori, ima i titulu zetsko-brdski, i to u ono vrijeme, ranih 1990-ih, kada je sebe i svoje sljedbenike dopingovao teorijom i praksom o plemenskoj, teritorijalnoj regionalizaciji Crne Gore.

Skenderijski i zetsko-brdski su dva titularna dodatka koja su, netragom, isparila iz zvaničnih Amfilohijevih potpisa – kao da ih nikada i nije bilo.

Niti jedna od ovih titula, uključujući titulu egzarha pećkoga trona, nikada nije pismeno verifikovana od strane Sabora Srpske crkve.

Sa kompletnim popisom titula, sa svojim izvornim zvanjem i dodacima, Amfilohije bi sada imao etikeciju dužu i od titule patrijarha Pavla (Stojčevića); Amfilohije tvrdi da je arhiepiskop cetinjski, mitropolit crnogorsko-primorski, zetsko-brdski, skenderijski i egzarh pećkoga trona!

Njegova etikecija ima čak pet dijelova, dok Pavlova ima svega tri: arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski.

– Moj glavni zadatak kao mitropolita crnogorsko-primorskog je da sačuvam jedinstvo Srpske pravoslavne crkve u novim uslovima kada je proglašena nezavisna crnogorska država – kazao je Amfilohije odmah po održavanju referenduma. (Kraj)
Piše: Vladimir Jovanović

Tišina

Iako često pominjan oko gužve s policijom ispred Cetinjskog manastira prošlog mjeseca, Amfilohije se tim povodom nije ni oglasio. Zvanično, nekoliko dana prije okupljanja vjernika Crnogorske pravoslavne crkve, on je otputovao u Argentinu i vratio se tek krajem aprila. Vijest o njegovom putu za Južnu Ameriku objavila je “Svetigora-press” s nekoliko dana zakašnjenja. A sa zasjedanja Svetog arhijerejskog sabora, prvi put nakon nekoliko godina, u saopštenju se uopšte nije pominjala Crna Gora.
Orden

Nakon povratka s turneje iz Argentine, krajem aprila, Amfilohije se uputio pravo za Beograd, a onda kod patrijarha Pavla koji je bio na banjskom oporavku u Banji Koviljači. Amfilohije je došao da obiđe Pavla ubrzo nakon što su to uradili članovi bivšeg Sinoda, na čelu s Amfilohijevim konkurentom u trci za tron Patrijaršije, mitropolitom Jovanom (Pavlovićem). Pavle je potpisao Jovanu dokument da je on njegov zamjenik. I ne samo to: Pavle je potom odlikovao Jovana zagrebačko-ljubljanskog Ordenom Svetog Save povodom “tri decenije arhijerejskog staža”.

Ruska veza

Amfilohije se s titulom arhiepiskopa cetinjskog prvi put pominje u saopštenju Mitropolije crnogorsko-primorske juna prošle godine, kada su relikvije Cetinjskog manastira privremeno ustupljene Ruskoj prvoslavnoj ctrkvi. Tom prilikom Amfilohije je dobio Orden “Za vjeru i vjernost”, koji dodjeljuje Gornji dom ruske Dume, odnosno njegov Fond Svetog Andreja Prozvanog. Amfilohije bi, kao kandidat za patrijarha, izgleda mogao računati na snažnu podršku Ruske crkve. Isti orden, “Za vjeru i vjernost”, prije nekoliko nedjelja dobio je i episkop Antonije (Pantelić) iz razloga što “s obzirom na to da još nije imenovan ambasador Srbije u Rusiji, obavljao značajan dio diplomatskih aktivnosti”. Antonije je nastojatelj Podvorja Srpske crkve u Moskvi, a prošle godine je izabran za vikara patrijarhu Pavlu, pod titulom episkopa moravičkog, s tim da i dalje obavlja dužnost nastojatelja moskovskog Podvorja. Amfilohije je dao dozvolu za izgradnju ruskih crkava, njih nekoliko, na Crnogorskom primorju.

izvor: REPUBLIKA

http://www.republika.cg.yu/naslovna.phtml?akcija=vijest&id=77835