Вести

Bugarski Patrijarh Maksim u težem stanju od Pavla i nikom nije palo na pamet da ga smenjuje. Zbivanja u SPC narušavaju ugled crkve u zemlji i inostranstvu, a mogu dovesti i do novog raskola, ocenjuje izvor „Vesti“

Time što je Sveti arhijerejski sinod preuzeo dužnosti poglavara Srpske pravoslavne crkve ništa se krucijalno neće promeniti u crkvenom životu. Obznanjeno je ono što Sinod inače neprekidno radi od novembra prošle godine, kada je patrijarh Pavle otišao na lečenje u VMA. To podrazumeva, objašnjavaju stručnjaci za crkveno pravo, „obavljanje tekućih patrijarhovih crkveno-administrativnih poslova kako u Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj, tako i na čelu SPC“.

Neke vladike smatraju, pak, da je zbog patrijarhove dugotrajne bolesti u crkvi „nastalo rasulo“ i da „haraju sile nečastive“ jer su se episkopi „duboko podelili u odnosu na teološka učenja i kanonska pitanja, ali i po političkoj osnovi. Karijeristi po svaku cenu žele što pre na patrijarhov tron, a nema čvrste ruke na čelu da kanališe rad crkve, a kad zatreba i šakom lupi o sto“.
– Ovo što se u poslednje vreme dešava ozbiljno preti ne samo da naruši ugled naše crkve u zemlji i inostranstvu, nego i da dovede do novog raskola, što može imati nesagledive posledice kako među sveštenstvom i monaštvom, tako i među vernicima – smatra jedan od episkopa, sagovornika „Vesti“.

Hronologija pritisaka na patrijarha Pavla

Prvi put vladike su tražile od patrijarha Pavla da se povuče novembra 1995. zbog njegovog potpisa na ovlašćenje Miloševiću da predstavlja Srbe iz Republike Srpske u Dejtonu. Patrijarh je poručio da ostavku podnosi „samo Bogu“. Uoči majskog Sabora 2001. ponovo je potegnuto pitanje Pavlove abdikacije, pod geslom „novi ljudi za nova vremena“. Glavni kandidat za patrijarha bio je, danas već pokojni, vladika šumadijski Sava Vuković, ali Pavle ni tada nije odstupio, već je doneo lekarsko uverenje da je sposoban za vršenje svojih dužnosti. Uoči sadašnjeg zasedanja patrijarha je na VMA posetila šestočlana crkvena delegacija u nadi da će on sada dobrovoljno abdicirati. Kako se to nije desilo, istim povodom, 14. i 15. maja išle su kod NJegove svetosti još dve delegacije, kako se ispostavilo, bezuspešno.

Sveti arhijerejski sabor juče je nastavio redovno zasedanje, ali je i dalje otvorena mogućnost da se ono pretvori u izborno. Aktuelno je i pitanje da li se time što je patrijarhove dužnosti preuzeo Sinod nešto menja u crkvenom ustrojstvu i da li je nužno izabrati novog crkvenog poglavara, iako je postojeći još živ.

– Život srpske crkve već pola godine odvija se pod upravom Sinoda i to prema Ustavu SPC-a. Patrijarhova funkcija je doživotna, čak i kad se presto uprazni postoji rok od tri meseca da se izabere novi. Ustavnim odredbama definisano je u kojim slučajevima i pod kojim uslovima Sinod može da vrši patrijarhovu vlast. Bugarski patrijarh Maksim je u daleko težem zdravstvenom stanju od našeg patrijarha Pavla, pa se tamo još niko nije drznuo da ga smenjuje – kaže za „Vesti“ jedan od učesnika Sabora.
Sinod i inače, prema rečima profesora crkvenog prava, „vodi nadzor nad radom srpskih episkopa, stara se da se odnos crkve i države kao i interkonfesionalni odnosi, u smislu zakona, tačno i bez štete po pravoslavnu crkvu održavaju“, rešava zatim „unutrašnja pitanja kao što su crkveno školstvo i stara se o unapređenju crkvene književnosti i umetnosti“.

Što Bog sjedini, neraskidivo je

Mitropolit Amfilohije Radović sa većinom vladika služio je juče liturgiju u Spomen-hramu Svetog Save u Beogradu i u besedi istakao da „ono što je Bog sjedinio u tajni Crkve, nikakva sila, ni zemaljska, ni nebeska ne može razjediniti“, iako su „mračne sile ovog sveta uvek pokušavale da je razjedine, razbiju i pocepaju“. Naglasio je takođe da „demonske sile ovog sveta pokušavaju da ovoj crkvi i narodu otmu i izvade iz grudi srce njegovo – Kosovo i Metohiju“.

– Poslovi Sinoda su, između ostalog, održavanje teološkog (dogmatskog) i crkveno-zakonskog (kanonskog) jedinstva, kao i održavanje stalne veze sa ostalim pravoslavnim crkvama. Stara se takođe o širenju pravoslavne vere i rukovodi poslovima unutrašnje i spoljašnje crkvene misije, čuva i brani čistotu učenja pravoslavne crkve o veri i moralu, stara se o zbliženju i ujedinjenju hrišćanskih crkava. Brine o jednoobraznosti u vršenju bogosluženja i crkvenog pojanja, odobrava izradu ikona i freskopisa, izdaje uputstva za gradnju hramova i manastira, kao i za izradu crkvenih predmeta i svešteničkih odeždi. Isto tako, brine o crkvenim umetničkim spomenicima, starinama i crkvenim muzejima, itd. – ispričao nam je ovaj stručnjak za crkveno pravo.

Najveće šanse Amfilohiju i Artemiju

Nakon razvlašćenja teško obolelog patrijarha Pavla od strane Svetog sinoda u Srpskoj pravoslavnoj crkvi počela je borba za vlast, ocenjuje bečki dnevnik „Standard“.
– Nakon što je patrijarh praktično penzionisan počela je zvanično i borba za njegovo nasledstvo. Ishod te borbe će odlučiti buduću liniju crkve, koja ima veliki uticaj na društvo, naglašava list i ukazuje da je posle nezavisnosti Kosova Srbija podeljena po pitanju da li treba da teži ka u EU ili da se tešnje veže za slavensko-pravoslavnu Rusiju.
Prema bečkom dnevniku, najizglednije šanse za novog patrijarha imaju mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije i vladika raško-prizrenski Artemije.

Ipak izvršen puč?

Pojedini episkopi, pozivajući se na drevne kanone pravoslavne crkve, smatraju da je u SPC „izvršen svojevrsni puč“ time što Saborom umesto najstarijeg mitropolita po stažu Jovana Pavlovića predsedava mitropolit Amfilohije.

– Mada Ustav SPC daje mogućnost Sinodu da privremeno preuzmi patrijarhove obaveze, u kanonskoj praksi kroz istoriju pravoslavlja nije poznat slučaj da Saborom predsedava po posvećenju mlađi vladika, što je sada slučaj kod nas. A kanoni su stariji i važniji od ustava bilo koje pomesne pravoslavne crkve – pojašnjavaju naši sagovornici.

R. LONČAR; VESTI 20.05.2008