Вести

Srpska deca mogu da uče iz udžbenika Republike Srbije, ali samo ako vlada u Prištini nema primedbe. Ukida se Kosovski zaštitni korpus, ali se uvode nove snage za bezbednost sa 2.500 lako naoružanih pripadnika. Kosovo bi trebalo da dobije novu zastavu.

Koje su sporne tačke dokumenta specijalnog izaslanika za status Kosova Martija Ahtisarija, osim one glavne – da se u njemu ne pominje suverenitet i teritorijalni integritet Srbije i da se time Kosovu otvaraju vrata nezavisnosti? To što se predviđa odlazak snaga NATO-a? To što i nove srpske opštine mogu da budu smanjene ili ukinute? To što Srpska pravoslavna crkva može slobodno da deluje, ali novac iz Srbije mora da dobija „transparentno”? To što Srbi mogu da u skupštini blokiraju nepovoljne predloge zakona koji se odnose na njih, ali ne mogu da blokiraju proglašenje nezavisnosti, kako kaže Ahtisari?

Nakon uvida u tekst predloga i svih njegovih 12 aneksa, „Politika” predstavlja delove tog plana.

Njime se celokupna imovina države Srbije na Kosovu i Metohiji predaje vlastima u Prištini. Tačnije „imovina svih javnih preduzeća i sve obaveze koje su ta preduzeća preuzela postaće vlasništvo Kosova”, osim onih javnih (komunalnih) preduzeća koja pružaju usluge za jednu ili nekoliko opština. Imovina i obaveze tih preduzeća postaće vlasništvo opština.

U poglavlju o imovini navodi se i da će prioritet kosovskih vlasti, kad se konstituiše nova skupština i izabere vlada, biti restitucija, „uključujući i vraćanje imovine Srpskoj pravoslavnoj crkvi”. Katastarske podatke i arhive koji se odnose na Kosovo Srbija treba da vrati u roku od šest meseci od zaključivanja sporazuma.

Skupština Kosova imala bi 120 poslanika, a od tog broja deset mesta biće rezervisano za Srbe, s tim da srpska zajednica, odnosno srpske stranke, udruženja građana ili pojedinci, mogu da imaju i više od deset poslanika, ako na izborima osvoje više glasova. Tri poslanička mesta rezervisana su za Bošnjake, dva za Turke, jedno za Gorance, po jedno za Rome, Egipćane i Aškalije. Preostalo mesto u ukupnom broju od 20 poslanika manjina dobiće predstavnici one od tri romske grupe koji osvoje najviše glasova. Predviđeno je da u vladi najmanje jedan ministar bude iz srpske zajednice i jedan iz neke druge manjinske grupe. Najmanje dva zamenika ministara će biti Srbi.

Jedna dobra vest je što bi Kosovski zaštitni korpus (KZK), formacija nastala angažovanjem pripadnika „Oslobodilačke vojske Kosova”, bio rasformiran. Raspuštanje se predviđa u roku od godinu dana od „stupanja ovog sporazuma na snagu”. Međutim, iz plana je jasno da NATO planira da se povuče i da staranje o bezbednosti prepusti „Kosovskim bezbednosnim snagama” (KSB). To bi bila „profesionalna, multietnička” formacija, sa lakim naoružanjem, koja „neće imati tenkove, tešku artiljeriju ili sposobnost za vazdušne napade”. Predviđeno je da ima najviše 2.500 aktivnih pripadnika i 800 rezervista.

Novih šest srpskih opština (ili potpuno nove ili nastale proširivanjem sadašnjih većinski srpskih opština) su Gračanica, Novo Brdo, Ranilug, Parteš, Klokot-Vrbovac i Severna Mitrovica. Srbi sa Kosova već iznose primedbe da u teritorije novih opština nisu uključeni grad Lipljan i sela u opštini Obilić, kao što su Prilužje i Plemetina. Ipak, glavna primedba može da se odnosi na to da bi budući međunarodni predstavnik mogao da menja teritorije opština ili da ih ukida u skladu sa rezultatima popisa, „naročito u vezi sa povratkom izbeglih i raseljenih lica”.

Srpske opštine bi mogle da sarađuju sa Republikom Srbijom, ali pre toga o toj nameri moraju da obaveste kosovsko ministarstvo za lokalnu samoupravu i da mu dostave nacrt sporazuma. Ako se sporazumom krši zakon, ministarstvo može da suspenduje taj sporazum. Opština na tu odluku može da se žali nadležnom Okružnom sudu. „Biće uspostavljena zajednička komisija Republike Srbije i Kosova da bi se obezbedila ta saradnja sa institucijama u Srbiji i da bi se raspravljalo o posebno osetljivim pitanjima između Beograda i Prištine u vezi sa ovom saradnjom”.

Srbija može da finansira opštine ali pod sledećim uslovima: finansijske donacije moraju da budu ograničene na nadležnosti koje ima opština i moraju da budu transparentne i javne.

Opština Severna Mitrovica bi imala nadležnost za više obrazovanje. Severna Mitrovica, Gračanica i Štrpce imaće nadležnost za zdravstvo. Sve opštine sa srpskom većinom imaće odgovornost za kulturna pitanja, uključujući i brigu o spomenicima, crkvama i manastirima koji su na njihovim teritorijama. Te opštine moći će da biraju i smenjuju komandire policijskih stanica.

Srpske škole moći će da koriste udžbenike koje je odobrilo Ministarstvo prosvete Republike Srbije, kad o tome obaveste kosovsko ministarstvo prosvete. Ako ono ima primedbe, onda bi nezavisna komisija pregledala sadržaj udžbenika da bi utvrdila da li je on u skladu sa ustavom Kosova i zakonima koji će biti usvojeni. U toj komisiji bi bila tri člana koja izaberu srpski predstavnici u skupštini Kosova, tri predstavnika koja odabere kosovsko ministarstvo prosvete i jedan međunarodni predstavnik koga će odabrati Međunarodna civilna kancelarija. Odluka se donosi većinom glasova.

Sličan metod koristio bi se i u odlučivanju o Univerzitetu u Severnoj Mitrovici. Ta komisija će preispitati da li je statut univerziteta u skladu sa kosovskim zakonima i evropskim standardima, mada se u prvom članu navodi da je univerzitet autonoman.

U zaštitnim zonama oko srpskih spomenika, crkava i manastira biće „zabranjeno istraživanje ruda, podizanje elektrana ili dalekovoda, gradnja ciglana ili fabrika”, a neće smeti da se podižu „zgrade više od spomenika, manastira ili crkve koji su pod zaštitom”. Zone su podeljene u tri kategorije. U prvoj su „kapitalni spomenici”, kao što su Visoki Dečani, Pećka patrijaršija i Gračanica (ukupno 22 crkve, manastira i spomenika) i tu su zone nešto šire. Oko crkava iz druge kategorije, zone će biti sto metara u prečniku, a u trećoj kategoriji svega pedeset metara. Ipak, pitanje je kako će se poštovati ove zaštitne zone, kad se do sada u blizini gotovo svih srpskih crkava i manastira nesmetano gradilo, čak i pred očima Unmika i Kfora.

———————————————————–

Zaštitna zona 1

Zaštitne zone oko ovih crkava i spomenika biće određene mapama koje su deo plana. Zona oko Visokih Dečana poklapa se sa onom koju je uspostavio Unmik 2005. godine. Preporučuje se da se uspostavi zaštitna zona i oko mauzoleja sultana Murata na Gazimestanu.

Manastir Visoki Dečani
Pećka patrijaršija
Manastir Gračanica
Crkva vavedenja Bogorodice, Lipljan
Manastir Devič
Manastir Gorioč
Manastir Budisavci
Manastir Sokolica
Manastir Draganac, Gnjilane
Manastir sveti Arhangeli
Manastir Banjska
Manastir Zočište
Selo Velika Hoča
Manastir Duboki Potok, Zubin Potok
Crkva svetog Đorđa, Gornje Selo kod Prizrena
Manastir Sočanica, Leposavić
Isposnica za crkvom, Uljarice kod Kline
Memorijalni spomenik na Gazimestanu
Srednjovekovna tvrđava u Zvečanu
Srednjovekovni grad Novo Brdo
Srednjovekovni most Vojnovića, Vučitrn
Isposnica svetog Petra Koriškog, Koriša

———————————————————–

Zaštitna zona 2

Za ove crkve i manastire predviđa se zaštitna zona u prečniku od sto metara

Manastir svete Petke, Leposavić
Manastir sveti vrači, Leposavić
Manastir presvete Bogorodice Hvostanske, Srbica
Manastir svetog Marka, Koriša
Manastir Svete trojice, Mušutište
Bogorodičina crkva, Sredska
Manastir svetog Uroša, Nerodimlje
Manastir Binač, Buzovik, Kosovska Vitina

———————————————————–

Zaštitna zona 3

Za ove objekte, zaštitne zone biće ograničene na 50 metara u prečniku oko njih

Manastir Dolac, Klina
Crkva svetog Nikole, Đurakovac
Crkva Bogorodice Odigitrije, Mušutište
Crkva svetog Nikole, Štrpce
Crkva svetog Teodora, Donja Bitinja
Crkva svetog Nikole, Gotovuša
Bogorodičina crkva, Gotovuša
Crkva svetog Đorđa, Gornja Bitinja
Crkva svetog Nikole, Mušnikovo
Crkva svetog Nikole, Bogoševci
Crkva svetog Nikole, Drajčići
Crkva svetog Nikole, Sredska
Crkva svetih apostola (Sveta Petka), Mušnikovo
Crkva svetog Đorđa, Sredska

Vladimir Radomirović

POLITIKA