Вести

Najstariji pomen srpskog imena u Krajini je ime Župe i grada Srba, iz neznanih doba pre srpske seobe usled turskog nadiranja. Naučnici smatraju da se knez Ljudevit sklonio kod tu nastanjenih Srba 818. godine.

Počeli smo tekst o Kninu ovim rečenicama kako bismo osvežili sećanje na Srbe i Pravoslavlje koje je vekovima prisutno u Hrvatskoj. Medjutim, nakon tzv. “domovinskog” rata Srbi su, budući masovno izbegli tokom “Oluje”, danas nacionalna manjina, a Dalmacija je područje u kome živi tek mali procenat Srba. Hrvatske vlasti vode evidenciju o povratnicima.

Ova evidencija nije pouzdana jer nemali broj ljudi se odlučuje na “hrvatske papire” i “putovnicu” sa kojom se može u Evropu bez viza.

Srpske kuće u većini slučajeva ni danas nisu obnovljene, a grafiti uvredljive prirode i incidenti na nacionalnoj osnovi skoro da su uobi?ajena pojava. Me?u povratnicima najvi�e je staraca koji su umorni od izbegli�tva i re�eni da se vrate u svoje ku?e bez obzira na uvrede ili �pla?anje� neke ve?e cene. Dece je malo, kao i ljudi srednjeg doba. Crkveni praznici proslavljaju se uz nadzor policije, a nedavno o�te?eni spomenik �dragovoljcu� u centru Knina (vojnik sa pu�kom na ramenu, podignuta dva prsta i dve bombe na opasa?u) izazvao je revolt ve?inskog naroda te je nepoznata grupa huligana kamenovala crkvu Pokrova Presvete Bogorodice.

Pred po?etak Svete arhijerejske Liturgije iz tihih i opustelih kninskih ulica reka ljudi ulazi u crkvu. Na ulaznim vratima hrama, u duborezu, na temenu Despota Stefana Lazarevi?a rupa od metka. Podsetnik na rat. Dolazi Episkop dalmatinski Fotije, arhimandrit German (iguman manastira Krke), brojno sve�tenstvo i mona�tvo iz cele Eparhije. Litiju u crkvenoj porti prate krici maloumne �ene sa prozora obli�nje zgrade. Vi?e i vre?a.

Policajci stoje pored i posmatraju. Po Liturgiji narodu se besplatno deli eparhijski ?asopis �Krka�, a potom svi zajedno odlazimo u parohijski dom. Otac Vladimir Vukosavljevi?, sve�tenik u Kninu, kazuje da je obi?aj da se vernici posle slu�be u parohijskom domu okupljaju, dru�e, savetuju, poma�u. �Sija ovde lampica za budu?nost�, ka�e otac Vladimir. Pitamo kako se �ivi, da li je Srbima te�ko. Otac Vladimir odgovara: �Svakom ?oveku hri�?aninu je te�ko u savremenom svetu�. Vladika Fotije nam pripoveda o obnovama svetinja u Eparhiji. Bogoslovija u Krki radi, svake godine izlazi nova generacija. Radi se i na monografiji manastira Krke koja ?e sadr�ati svetlopise Dragana Tanasijevi?a.

Ono malo dece �to ima ide na veronauku u �koli, pri?e�?uje se redovno. Ali masovni povratak Srba na ove prostore nije se desio. Mnogi su u Beogradu i ka�u da se ne?e vra?ati jer to nije vi�e ista zemlja i to vi�e nije Dalmacija u kojoj �ive Srbi. Ostaje ipak, zauvek i neumitno, istorija koja svedo?i za nas. Ostaju hramovi, ostaje Pravoslavlje. �iva molitva se uznosi iz svake crkve i svakog manastira u Dalmaciji. I poziva narod na povratak u ove gotovo rajski lepe predele. Poziva da se ne bi zaboravilo da smo tu bili jo� davne 818. godine. Priziva da hodamo stopama apostola Pavla toplom Dalmacijom.�

Violeta Vučetić, Pravoslavlje