Вести

Poštovani gospodine uredniče, uredništvo „Srpskog Glasa“ iz Melburna odbilo je da objavi ovo moje pismo, kao repilku na objavljeni napad arh. namesnika g. Milana Milutinovića.

Prota Dragan Saračević; Kanbera, 17.03.2010
+++

Da bi javnost bila upoznata, kako sa odbijanjem Srpskog Glasa, tako i sa njegovim sadrzajem, najuctivije Vas umoljavam da ga Vi objavite u celini.

Unapred zahvalan,
Prota Dragan Saracevic
Kanbera

+++

+++

+++

Uredniku Svetskog Srpskog Glasa
Melburn

Uvaženi gospodine uredniče,

Obraćam Vam se povodom teksta koga ste objavili u Vašem listu u petak 5. februara 2010. godine pod naslovom „Sektaško delovanje raskolnika“, iz pera arh. namesnika za zapad eparhije australijsko-novozelandske g. Milana Milutinovića, a koje je predstaljeno kao njegov lični stav.

U podnaslovu uredništva, ogradili ste se u ime glasila rekavši da „shodno novinarskoj etici, zadržavate pravo da ne objavite stavove i mišljenja koja direktno vređaju ljudski integritet i dostojanstvo, i koja direktno vređaju srpsku crkvu kao instituciju i njene dostojanstvenike.“

Nažalosot, više je nego očigledno da Vi to Vaše pravo niste iskoristili, već ste naprotiv dozvolili da je uvaženi arh. namesnik samim tonom kojim je pismo prožeto, pogrdnim rečima i svojim krajnje nedobronamernim obraćanjem, indirektno izvređao baš sami „ljudski integritet i dostojanstvo“, i to cele jedne plejade graditelja srpskih svetinja na ovom kontinentu, cele jedne plejade srpskih vernika, svetosavaca i srpskih patriota, koji su nesumnjivo dali svoj ogroman doprinos razvoju, kako verskog, tako i nacionalnog života u srpskoj dijaspori.

On je, što je vrlo primetno, izbegavao da pomene bilo čije lično ime, ali su etikete koje je lepio generalno, okarakterisale i u vrlo negativnom svetlu prikazale sve ove „neimenovane“ Srbe, na koje misli i kojima se obraća, doduše deklarisane pripadnike „bivše“ Slobodne SPC u Australiji. Tako se ovaj njegov tekst nije zadržao samo na „vređanju ljudskog integriteta i dostojanstva“, već on predstavlja i otvoreni napad na „neimenovane“, koji su po njegovom mišljenju glavni krivci i tvorci zla svakojakog, i da polarizacijom srpskog korpusa u Australiji, sada eto nanose neprocenjivu štetu srpskoj crkvi.

Dozvolite mi shodno novinarskoj etici, da recipročno i ja iznesem svoj „lični stav“, ili ako hoćete; protivstav.

Posmatrano u svetlosti crkvene podele iz 1963. godine, koja je nastala kao reakcija na uzurpaciju vlasti u SPC u dijaspori, a tada projektovanu od strane komunističkog režima, verski i nacionalno orijentisani Srbi, koji nisu izgubili svest o svome nacionalnom poreklu i svome svetosavskom korenu, ponovo su ustali u odbranu svojih ugroženih prava, a posebno u odbranu najgrublje pogaženih obećanja iz „Predloga o pomirenju“ iz 1991. godine, dogovorenog u SPC, koga ste isto u Vašem podnaslovu pomenuli.
Tako se ovaj verni narod o kome arh. namesnik g. Milutinović govori, i koga proziva, suprotstavio jednoj do sada nebivaloj autokratiji i neviđenoj diktaturi ostrašćenih pojedinaca, koja je u zadnje vreme uzela velikog maha u SPC u Australiji, i koja je rezultirala otvorenim progonom velikog broja vernika, i to onih, koji su najzaslužniji za očuvanje verskog i nacionalnog identiteta australijskih Srba.

Nedobronamernost

Nedobronamernost „ličnog stava“ uvaženog arh. namesnika izražena je u samom naslovu, koji glasi: „Sektaško delovanje raskolnika“. Dalje u tekstu, on sam postavlja pitanje, na koga sam daje i odgovor, a što po njemu kako kaže predstavlja i glavnu temu njegovog teksta: „Dali su crkve koje se sada nazivaju „slobodnim“ mogu i dalje nazivati Crkveno Školske Opštine?“, i kaže da je odgovor ekspklicitno jasan: „Nikako ne mogu, jer to su sad najobičnije sekte.“
U istoriji crkvene podele u dijaspori koja je bila duga skoro tri decenije, nikada se nije desilo i nigde nije zabeleženo, da je iko od crkvenih velikodostojnika u SPC nazivao ovaj verni narod sekatšima, niti je Slobodnu SPC u dijaspori karakterisao kao sektu, kako je zlonamerno karakteriše g. Milutinović. U Americi, odakle je Srbima svako zlo i ranije dolazilo kao i danas, bio je za slobodne Srbe odomaćen termin „raskolnici“, a za one koji su ostali pod okriljem srpske patrijaršije, „federalci“ ili „germanovci“. U Australiji je stvar po tom pitanju stajala mnogo drukčije. Slobodni Srbi su za one pod okriljem srpske patrijaršije uvek isticali i govorili da su to pripadnici Majke Crkve, i to su u pravom smislu reči tako i vrednovali, dok su pripadnici Majke Crkve koristili za Slobodnu SPC adekvatnu reč Slobodna, jer je to bila i njena zvanična oznaka i pred državnim vlastima Australije, a u skladu sa latinskom; nomen est omen – ime je oznaka.

O raskolima i „sektama“….

On kao sveštenik, pretpostavljam da vrlo dobro raspoznaje pojedine termine, i da tačno zna šta sačinjava raskol, odnosno prostije i razumljivije rečeno, podelu u crkvi, šta je to jeres, odnosno pogrešno učenje o Crkvi, a posebno šta je to sekta. Isto tako, prozivajući i karakterišući „raščinjene“ sveštenike, gde sam i ja jedan od onih na koje on misli, izostavio je da upotrebi termin „deklaratorno“, što radi pravilnog informisanja čitalačke publike, označava raščinjenje bez suda i suđenja i bez ispitivanja i utvrđivanja eventualne krivice, koje u svetootačkom kanonskom poretku i kanonskom ustrojstvu pravoslavne crkve ne postoji.

Najjednostavnije objašnjeno; raskol u crkvi označava podelu, i to prvenstveno u administrativnom pogledu. Šire gledano on se može odnositi na jednu celokupnu pomesnu crkvu u odnosu na druge pomesne crkve, kakav je slučaj bio recimo sa srpskom crkvom posle njenog uzdizanja na stepen Patrijaršije za vreme cara Dušana. Taj akt carigradska patrijaršija tada nije priznala, pa je se tako srpska crkva bila našla u „raskolu“ i sa ostalim pomesnim pravoslavnim crkvama, sve do uspostavljanja ponovnog kanonskog – evharistijskog i administrativnog opštenja na nekoliko godina pre kosovske bitke.
Uže gledano, raskol se može pojaviti unutar jedne same pomesne crkve, kakav slučaj je bio sa SPC u prošlom veku. Prvo je došlo do podele u dijaspori 1963, a onda i u otaxbini 1967. godine, kada se administrativno od SPC odvojila današnja makednonska pravoslavna crkva.

Ove podele su negde donele sa sobom i nove konsekvence. U slučaju podele odnosno raskola u dijaspori, srpska patrijaršija je donela odluku 1968. godine, dakle pet godina posle montiranog sudskog procesa koji je sproveden nad svrgnutim episkopom Dionisijem, o takozvanom „deklaratornom raščinjenju“ tada episkopa, kasnije mitropolita Irineja (Kovačevića), episkopa Petra (Bankerovića) i Vasilija (Veinovića) i SVIH SVEŠTENIKA slobodne SPC.

Za razliku od ovoga, vrlo je važno napomenuti da srpska patrijaršija nije donela odluku o „deklaratornom raščinjenju“ sveštenstva odvojene makedonske pravoslavne crkve, što je još jedno svedočanstvo više o političkoj pozadini podele, i dirigentskoj palici komunističkog režima. ^ak šta više, srpske bogoslovije su primale na školovanje buduće sveštenike iz Makedonije sve dok nije u Skoplju otvorena bogoslovija. Kasnije su i na bogoslovskom fakultetu u Skoplju predavali isti profesori sa bogoslovskog fakulsteta SPC iz Beograda.

Uvođenje pojma „deklaratorno raščinjenje“, predstavljalo je tada presedan u istoriji pravoslavne crkve i pravnog – kanonskog ustrojstva, što se kako vidimo protivrparno – nekanonski primenjuje i danas.

I naravno, ni tada nikome nije padalo na pamet, da slobodnu SPC u dijaspori, kao i makedonsku PC u Makedoniji naziva sektom, kao što to krajnje zlonamerno čine izvesni pojedinci danas u Australiji, a u svome „ličnom stavu“ i arh. namesnik g. Milutinović. Čitaoci mogu sami da donesu svoj sud o tome, dali su sve sveštenoradnje koje obavljaju sveštenici makedonske pravoslavne crkve još od 1967. godine validne, ili i oni „glume“ Svetu Liturgiju, i njihova krštenja, venčanj i opela nisu pravoslavna?!

Bez episkopa nema crkve…

Ova konstatacija na prvi pogled samo deluje ispravno, ali ona se nikako nemože uzeti kao apsolutna, jer je samo uslovno tačna, budući da crkvu ne sačinjavaju samo episkopi, već zajedno sa episkopom, nju sačinjva sveštenstvo i kršteni verni narod. Isto tako dakle, činjenica je da i bez sveštenika nema crkve, ali je najvažnija komponenta crkve narod, bez koga crkve ne bi uopšte ni bilo. Bez vernog naroda, episkop bi bio kao general bez vojske, a sveštenik bi bio pastir, ali bez stada. Ovde uvaženi arh. namesnik gubi iz vida nešto što je mnogo važno, a to je uloga i mesto laika u crkvi. Reč laik dolazi od grčke reči laos, koja doslovce označava narod, a u našem slučaju, verni narod. Isto tako, iz ove perspektive, on vrlo uprošćeno i jednostrano posmatra i razmatra problem koji je nastao u Australiji najnovijom podelom, tvdreći da je on nastao planski i smišljeno, što apsolutno nije tačno, ne upuštajući se u kritičku ili pak iskrenu samokritičku analizu njegovih uzroka.

NJemu je ovde najvažnije etiketiranje i ponižavanje toga naroda, kako bi u javnosti bila stvorena slika o njemu kao običnim ili za svaki slučaj večitim buntovnicima, opozicionarima, nezadovoljnicima, a sad vidimo i „sektašima“, kojima je jedini cilj rušenje SPC i to smišljeno i planski. Zato se u daljim podnaslsovima; „Bez svetinje nema crkve“ i „Bez obraza nema čoveka“, okomio sa ciljem, da do krajnje moguće granice poniženja ponizi te ljude karakterišući ih kao obične hulitelje svetinje, i kao ljude bez obraza i časti, za šta nije potreban komentar, jer su u ovim podnaslovima već ovako blasfemično okarakterisani. Isto tako, pitanje „svetinje“ i „obraza“ koje arh. namesnik potencira, ovde su vrlo diskutabilni pojmovi, posebno u odnosu na sveukupna zbivanja u SPC u Australiji u zadnjih nekoliko godina.

Na kraju, moj lični stav završio bih sa konstatacijom, da je CILJ ovakvog pisanja nedvosmisleno jasan: ovakvim krajnje negativnim karakterisanjem potrebno je u stilu najobičnije propagande i blaćenja, stvoriti odbojnost vernog naroda prema takvima kakvi su ovde opisani, a koji eto „jadnici“ ne znaju ni ko im je sveštenik ni ko im je episkop, i koji u krajnjoj liniji uopšte ne znaju ni šta rade. ^injenice da oni imaju i episkope i sveštenike su nepobitne, i one same demantuju tvrdnje uvaženog arh. namesnika.

U cilju što bolje informisanosti čitalačke publike, što je i Vaša osnovna delatnost, i najosnovnijeg upoznavanja srpskog vernog naroda u Australiji sa problematikom crkvenih podela, odnosno „raskola“ uopšte u svetom pravoslavlju, kao i njihovih uzroka i posledica, najučtivije bih Vas molio da objavite i ovih nekoliko sledećih kratkih objašnjenja, koja predstavljaju sadašnje vreme pravoslavne dijasprore, a zasnovani su na trenutnim zbivanjima i provernim istorijskim izvorima.

Podela – „raskol“ u ruskoj pravoslavnoj crkvi

Slučaj „raskola“ – podele, sličan iskustvu srpske crkve, dogodio se i u ruskoj pravoslavnoj crkvi u periodu između dva svetska rata, kada je u Sremskim Karlovcima gostoprimstvom ondašnje kraljevine Jugoslavije i svesrdnom pomoći srpske pravoslavne crkve, stvoren ruski zagranični Sinod u egzilu, koji je nosio naziv i „Karlovački Sinod“, odnosno kada je organizovana današnja „Ruska zagranična crkva“. Naravno, tu novu organizovanu crkvenu zajednicu moskovska patrijaršija nije priznala prekinuvši svako administrativno opštenje, evharistijsko jedinstvo (zajedničko pričešće) i sasluživanje sa pripadnicima njenog klira, zvanično osudivši ovaj čin kao protivkanonski akt i poremećaj pravoslavnog crkvenog ustrojstva. To nepriznavanje od strane majke crkve, povuklo je sa sobom i nepriznavanje od carigradske patrijaršije, kao i ostalih pomesnih pravoslavnih crkava u celom svetu.

Tako je Ruska zagranična crkva označena kao raskolnička. Za razliku od slučaja u srpskoj pravoslavnoj crkvi, moskovska patrijaršija nije pokretala niti dovodila u pitanje validnost i kanoničnost sveštenih radnji, i nije došlo do već pominjanog nekanonskog takozvanog „deklaratornog raščinjavanja“ episkopa i sveštenstva, koje se dogodilo u srpskoj crkvi.
Međutim ono što je interesantno, u punom evharistijskom opštenju, dakle u sasluživanju sveštenstva i priznavanju „Ruske zagraničke crkve“ ostala je kroz celu njenu istoriju sve do 2007. godine, kada je došlodo izmirenja a moskovskom patrijaršijom, samo i jedino SRPSKA PATRIJARŠIJA. Kasnije se srpskoj patrijaršiji u potpunom priznavanju Ruske zagranične crkve u punom evharistijskom opštenju (pričešćivanju i svetim tajnama) i sasluživanju sveštenstva, pridružio atinski Sinod Starokalendarske grčke crkve, čijem sveštenstvu i ja danas pripadam i koji naravno priznaje i moj sveštenički čin. Dakle Rusku zagraničnu crkvu nije priznavala nijedna pravoslavna crkva, počev od moskovske i carigradske patrijaršije, i svi su je smatrali raskolničkom, osim Srpske i Starokalendarske grčke crkve.

Još jedan kuriozitet, vezan za eparhiju Starokalendarske grčke crkve sa episkopskom katedrom u Sidneju (Dalvič Hil), i Slobodnu SPC u Australiji jeste slučaj, da je blaženopočivši episkop Dimitrije (Balać) učestvovao u hirotoniji episkopa Hrizostoma, koji je još uvek nadležan episkop za ovu eparhiju u Australiji.

Dupla podela – „raskol“ u ruskoj zagraničnoj crkvi u Americi

Pre formiranja „Karlovačkog sinoda“ i osnivanja Ruske zagranične crkve, još u devetnaestom veku Rusi u Americi su imali već formiranu Američku mitropoliju ruske pravoslavne crkve, koja je naravno bila u punom opštenju sa moskovskom patrijaršijom i priznata od svih ostalih pomesnih pravoslavnih crkava. Dolaskom boljševika na vlast u carskoj Rusiji, američka mitropolija ruske crkve ubrzo je prekinula odnose sa Moskvom. Pokušaj Ruske zagraničke crkve, da ovu već ustrojenu američku mitropoliju stavi pod svoju jurisdikciju nije uspeo, tako da je ona i dalje ostala odvojena i izolovana i kao takva naravno smatrana za raskolničku i od svih ostalih pomesnih pravoslavnih crkava.

U to vreme, 1938. godine formirane su i njene dve seminarije (bogoslovije) koje još i danas egzistiraju; Svetog Vladimira u NJujorku i u manastiru Svetog Tikona u Kananu (Pensilvanija), u kojoj je sveti vladika Nikolaj @ički bio rektor i profesor, i u kome manastiru se i upokojio.

Tek 1969. godine dolazi do susreta delegacija Američke mitropolije ruske crkve i predstavnika moskovske patrijaršije iz ondašnjeg Sovjetskog Saveza. Moskovska patrijaršija je pristupila ovom koraku pošto se plašila mogućnosti da dođe do ujedinjenja ove ruske mitropolije u Americi sa Ruskom zagraničnom crkvom. Pregovori oko rešavanja statusa Američke mitropolije bili su teški i trajali su dugo, da bi bili okončani 31. marta 1970. godine potpisima američkog mitropolita Irineja i predstavnika odeljenja za spoljne poslove moskovske patrijaršije mitropolita Nikodima, davanjem pune AUTOKEFALIJE američkoj mitropoliji, koja više nije imala u svome nazivu pridev RUSKA, već pod novim nazivom: AMERI^KA PRAVOSLAVNA CRKVA. Za ovog mitropolita posle pada komunizma u SSSRu potvrđeno je da je bio aktivan član KGB-a.
Autokefalija je ubrzo, 10. aprila 1970. godine i zvanično proglašena. Tomos o davanju autokefalije potpisao je ondašnji moskovski patrijarh Aleksej Prvi sa još četrnaest episkopa moskovske patrijaršije, i on je predat na četrnaestom saboru mitropolije održanom od 20 do 22 oktobra 1970. godine.

Međutim, da bi jedna pomesna crkva postala AUTOKEFALNA, po Svetim Kanonima nije dovoljno da to prizna samo Majka Crkva. ^ak šta više, Majka Crkva nema ni kanonsko pravo da daje AUTOKEFALIJU, već samo AUTONOMIJU. Pored moskovske patrijaršije ovu sada novu, AMRI^KU PRAVOSLAVNU CRKVU zvanično su priznale samo bugarska, i možemo reći marginalne pravoslavne crkve, poljske, čehoslovačke i finske. Pored ostalih, nisu je priznale ni carigradska patrijaršija i grčka crkva, a ni srpska, budući da je ona uvek priznavala i bila u punom opštenju sa drugom „raskolničkom“ Ruskom zagraničnom crkvom.

Prema uvaženom profesoru protojereju Tomasu Hopku, koji je predavač na seminariji Svetog Vladimira u NJujorku, u problemu autokefalije AMERI^KE PRAVOSLAVNE CRKVE, imamo novi termin, koji predstavlja inaugurisanje duplih standarda u PRAVOSLAVLJU i u njegov kanonski poredak. On tvrdi u svome višetomnom delu „Biblija i crkvena istorija, treći deo, (Bible and church history – volme iii, Nenj York 1979) na strani 226, da one pravoslavne crkve, koje ovu novu kreaciju AMERI^KU PRAVOSLAVNU CRKVU nisu priznale de jure, što znači prema kanonskom poredku zakonski, da je one PRIZNAJU de facto, što bi značilo kao postojeću, ali nezakonitu. Mislim da Srbi Australije vrlo dobro znaju šta označava reč de facto. Radi lakšeg razumevanja, mnogima je poznat recimo termin „de fakto brak“, što označava „bračni par“, „muža i ženu“ koji žive zajedno, kao u braku, ali NEVEN^ANI, što znači u nezakonitom braku.

Ovde se samo po sebi i dalje nameće i pitanje, dali je AMERIČKA PRAVOSLAVNA CRKVA kanonska ili nekanonska, odnosno RASKOLNIČKA?

U istom kontekstu možemo da se zapitamo, dali je sveti vladika Nikolaj @ički bio rektor i profesor jedne obične „raskolničke“ bogoslovije?

Podela – „raskol“ u grčkoj pravoslavnoj crkvi

Grčku crkvu, u temelju je potresao i podelio novokalendarski raskol carigradskog patrijarha Meletija, osvedočenog masona, koji je uz pomoć grčke države i masonerije tada uspeo da nemetne i celoj Grčkoj Crkvi (atinskoj arhiepiskopiji), novi kalendar čiji je tvorac rimski papa Grigorije, a kome je pravoslavlje odolevalo puna tri ipo veka. Možda će se neko zapitati kako navodim da je ovo novokalendarski a ne starokalendarski raskol, budući da su za srpsku pravoslavnu crkvu, koja je isto još uvek starokalendarska, u grčkoj crkvi raskolnici starokalendarci, a ne novokalendarci?

Mali broj naših ljudi, posebno mali broj vernika u SPC zna, da je u Grčkoj novi kalendar nametnut silom i grubim represalijama grčkog režima, i da su progoni, hapšenja i prebijanja od strane grčke vlasti i njene policije trajali od 1924. pa sve do pedestih godina prošlog veka. Režim je na kraju morao da odustane i popusti pred onima koji su uporno ostali verni istorijskom predanju i starom kalendaru.

I sam carigradski patrijarh Meletije, a ni svi njegovi naslednici do danas, nisu uspeli da nametnu papin kalendar na Svetoj Gori koja se nalazi pod jurisdikcijom ovog patrijarhata. Zahvaljujući ovom slučaju, danas imamo jednu kanonski gledano, apsurdnu situaciju u kojoj i carigradska patrijaršija i atinska arhiepiskopija priznaju starokalendarce na svetoj gori, a ne priznaju one koji su u unutrašnjosti grčke i u dijaspori, pa to i takvo parcijalno priznavanje i nepriznavanje prate i ostale pomesne crkve. Priznaju starokalendarce na Svetoj Gori, a ne priznaju u Grčkoj i dijaspori.

Jedina grčka jurisdikcija koja nije prihvatila i ne priznaje novi kalendar, već je ostala na starom, jeste sveta patrijaršija Jerusalimska, u kojoj je nedavno njen patrijarh smenjen protivno kanonskim propisima, i trenutno se još uvek nalazi u jednoj vrsti kućnog pritvora.

Protojerej Dragan Saračević
Sekretar eparhije
Starokalendarske pravoslavne grčke crkve,
eparhije za Australiju, Inc.

U Kanberi, marta 2010. godine