Вести

Izvjesno je da Srbi ne mogu van istorije, ali čini se da ni istorija ne može van Srba. Srpsko-pravoslavno, u mnogo čemu antiiracionalno ponašanje,

+++

zadavalo je neizmjerne muke i malima i velikima. Srbi su vijekovima stajali u odbrani hrišćanske Evrope sprečavajući prodor islama, zadali su odlučne udarce Austrougarskoj u Prvom svjetskom ratu, istupili su iz nacističkog pakta 1941. godine, da bi iste godine uspostavili prvu slobodnu teritoriju u okupiranoj Evropi. I ma šta god ko pričao, Srbi su 1999. godine, naizgled suludo, ali hrabro ušli u rat protiv najmoćnije koalicije na svijetu, koju su, prema analizama zapadnih stručnjaka, vojno nadmudrili, taktički i strateški. S obzirom na činjenicu da je NATO bio pred raspadom, bili bi, možda, i pobijedili da nije bilo Jeljcinove izdaje. Srpski otpor barbarima svih vrsta i njihova težnja za pravdom duboko je ukorijenjena u ortodoksnom hrišćanstvu, koje se od svojih početnih dana nije mnogo promijenilo. Ono je nesaglasno sa rimsko-katoličkom hijerarhijom i ofiranjem s vjernicima u obliku olakog oprosta grijehova.

Potreba za svetovnim gospodarom

Mistika izvornih vrijednosti hrišćanstva čini da je revolt koji osjećaju pravoslavne mase upotrebljiv za stvaranje idealnih društava pod vođstvom osvjedočenog svetovnog gospodara sa karakteristikama koje utelovljuju tu želju za pravdom. Zato su se u pravoslavnom svijetu, posebno ruskom, snažne ličnosti mogle s lakoćom nametnuti narodu. To je slučaj Petra Velikog, Katarine, Lenjina, Staljina i, danas, Putina. Diskurs takvih ličnosti morao je biti zasnovan na pravdi bez obzira na to što se u praksi moglo događati nešto sasvim suprotno kao, na primer, užasi staljinističkih koncentracionih logora. Ali kao što ni užasi inkvizicijskog perioda katoličanstva ne mogu dovoditi ovu religiju u pitanje, tako se ni pravoslavlje kao vjera ne može dovesti u pitanje zato što je, ne htijući, iznjedrilo staljinizam.

Što bilo da bilo, a što je naglasio hrišćanski filozof Berđajev, jedino su izvornost i mističnog pravoslavnog hrišćanstva mogli animirati i u praksi uspostaviti komunizam kao sistem idealno koncipiranih odnosa. Uostalom, pogledajmo na koji način danas Rusi gledaju Putina. Oni mu daju plebiscitarnu podršku jer je on za njih ovaploćenje boga koji je tu na zemlji da Rusima donese pravdu.

To ne znači da ostali pravci hrišćanstva, kao što su katoličanstvo i protestantizam, nisu u stanju iznjedriti izvornu pravednost.

Racionalni antihumanizam

Evropska socijal-demokratija, a i anglosaksonski pravni sistemi, vrste su njenih utelovljenja. Ali dok je karakteristika pravoslavnih masa neverovatna naivnost u gledanju na pravdu, mase na Zapadu su impregnirane svetovnom religijom i njenim praktičnim aspektima. Ove posljednje su mnogo, uslovno rečeno, zrelije, racionalnije i promućurnije. Najjasnije se to ogleda u protestantizmu, koji je od hrišćanstva napravio biznis-religiju. Tako, savremeni protestant misli da bi Isus Krist, da je živ danas, bio ili kapetan fudbalskog tima, ili vrhunski menadžer!

Što se drugih aspekata tiče, nasilje pravoslavlja najčešće ima kao osnovu revolt protiv neke nepravde ili pak izvršenje pravde, što ne znači da takav revolt ne može i sam, u svojoj iracionalnoj zasljepljenosti, biti nepravedan, pa i zločinački, što se i pokazalo u pojedinim slučajevima u Hrvatskoj, i u nedavnim BiH sukobima i što aktuelno rezultira izvjesnim antisemitizmom, pošto mnogi Srbi smatraju da su Jevreji u osnovi nepravde koja ih pogađa u svjetskim razmjerama. S druge strane, nasilje na Zapadu često je egoistično motivisano, prepuno je neistinitih opravdanja i nerijetko racionalno-zločinački sprovedeno. U modernim vremenima spomenimo genocide nad autohtoncima u Americi i Austriji, kao i trgovinu afričkim robljem. Istovjetno, koncentracioni logori kao Aušvic, Treblinka, Buhenvald, Jasenovac, SAD – logori neljudskog karaktera kao Abu Graib u Iraku i Gvantanamo na Kubi, te logori za mučenje zatvorenika širom Evrope i, konačno, uništavanje iračkog, avganistanskog i srpskog naroda od „međunarodne zajednice“ predvođene Amerikom, primjeri su takvog racionalnog antihumanizma.

Gubljenje sopstvenog identiteta

Ali, kao i sve ostalo, antibarbarus ima svoju dijalektiku. Kada se Srbi odreknu pravoslavne izvornosti, koja je, rekli smo, dječje iracionalna i usmjerena prema suprotstavljanju nepravdi, i zamijene je sa katoličko-protestantskom racionalnošću, tada gube orijentaciju i pretvaraju se u služinčad koja se, pored svega, i međusobno izjeda. Ne snalazeći se u novom ruhu, ostaju bez osnovnih moralnih vrijednosti, odriču se svojih veličina, svoga tla i identiteta. Postaju izuzetno „prilagodljivi“, mazohisti, doušnici, prihvaćajući logiku prvenstveno onih koji im žele zlo umotano u ambalažu „humanizma“. U tom smislu, odričući se vlastitog identiteta, što se posebno odnosi na njihove političke i intelektualne elite, prihvataju pripadnost „genocidnom“ narodu, poslali su svoje heroje u haške ralje „međunarodne zajednice“, dozvolili onima, a la Solana, koji su ih demonizirali i uništavali njihovu teritoriju, i koji to i dalje rade, da slobodno šetaju njihovom zemljom i da im kroje zakone, te nude, svakom ko zaželi, svoju djedovinu za iluzornu šaku eura.

Autor:

Ekipa Glasa javnosti
Piše: Emil Vlajki
Glas javnosti ponedeljak, 16. jun 2008.