Вести

Međunarodna zajednica je sredinom 2002. godine nastojala da stvori privid da se Srbi vraćaju na Kosovo i Metohiju. Prvi su se vratili meštani Osojana. U takvoj bezbednosnoj situaciji nastavljen je proces iseljavanja Srba, Crnogoraca i drugog nealbanskog stanovništva iz naseljenih mesta u kojima su ostali da žive posle dolaska međunarodnih snaga.

Kosovo i Metohiju je 2003. godine napustilo 17.000 nealbanskog stanovništva. Od toga 10.000 Srba i Crnogoraca, 5.000 muslimana, 5.000 Turaka i 1.000 Hrvata. Time je završena četvrta etapa etničkog čišćenja Kosova i Metohije od srpskog, crnogorskog i drugog nealbanskog stanovništva.

Metohijsku kotlinu je u ovom periodu napustilo 7.000 nealbanskog stanovništva. Od toga 1.200 Srba iz Velike Hoče i iz gradske sredine Orahovca. Oko 5.000 muslimana i Turaka napustilo je Peć, Istok, Prizren i Goru. Gora“devac kod Peći je jedino mesto iz koga nije bilo iseljavanja.

Ni Kosovska kotlina nije ostala imuna od daljeg procesa iseljavanja.

Iz Kosovsko-mitrovačkog okruga, iz srpskih sela koja su bila okru“ena albanskim, Svinjare, Suvi Do, Suvo Grlo, Banja, Grace i Gojbulja, iselilo se oko 1.000 ljudi.

Kosovski okrug napustilo je oko 5.000 Srba i Crnogoraca. Pomoravski region napustilo je oko 4.000 Srba i 1.000 Hrvata.

Dolaskom novog administratora UN Danca Sorena Jesena-Petersena ništa se nije promenilo. Jedina promena koja se desila je realizacija pete etape etničkog čišćenja Kosova i Metohije i nov način pritiska na srpski i crnogorski „ivalj isključivanjem struje u naseljima u kojima žive.

Peta etapa započela je pošto su se tri albanska dečaka udavila u vodama Ibra, nedaleko od Zubinog Potoka, na severu Kosova, za šta su okrivljeni Srbi. Objavljena neistina bila je dovoljna da 17. marta 2004. godine albanski ekstremisti najbrutalnijim metodama, fizičkim napadima, ubistvima, paljenjem kuća i crkvenih objekata proteraju Srbe, Crnogorce i jedan broj Roma iz Kosova Polja, Obilića, Lipljana i naselja Svinjare kod Kosovske Mitrovice. Od progona nisu bili pošteđeni ni povratnici u Belom Polju (Peć), Grabcu i Biči (Klina). Kompletno naselje Potkaljaja u Prizrenu, u kome je ranije živelo isključivo srpsko stanovništvo, spaljeno je i sravnjeno sa zemljom.

Međunarodna zajednica je nastojala da stvori privid da se Srbi vraćaju na Kosovo i Metohiju. Prvi prognani Srbi vratili su se sredinom 2002. godine. Prvi su se vratili meštani Osojana, kod Istoka, njih dvadesetak, a godinu dana kasnije već ih je bilo oko 300. Pre rata u Osojanu je „ivelo 120 porodica ili 500 stanovnika. Prvi povratnici „iveli su pod šatorima, a ubrzo je počela izgradnja kuća i škole. Novac su obezbedili Republika Srbija, međunarodna zajednica i donatori iz inostranstva.

U obnovljenoj osnovnoj školi nastavu pohađa 40 učenika.

Time su stvoreni preduslovi za povratak prognanih u naseljima Tučep i Šaljkovica u kojima je „ivelo većinsko srpsko i crnogorsko stanovništvo i koja se graniče sa Osojanima. U ova dva naselja „ivelo je više od 100 porodica sa 500 stanovnika. Međutim, ta mogućnost do današnjeg dana nije iskorišćena. U njima i dalje nema Srba i Crnogoraca.

Srbi su se 2002. godine vratili i u selo Novake, u opštini Prizren.

Martovsko nasilje

U martovskom divljanju albanskih ekstremista poginulo je 19 osoba, od toga osam Srba. Zapaljeno je i oštećeno više od 800 kuća, spaljena su i uništena 34 crkvena objekta, među kojima i ona koja su bila pod zaštitom međunarodnih snaga. Spaljene su i uništene pravoslavne crkve u Prištini, Vučitrnu, Podujevu, Uroševcu, Obiliću, Kosovu Polju, Đakovici, Belom Polju kod Peći i drugim mestima. Proterano je više od 4.000 Srba, od kojih je 1.000 napustilo Pokrajinu, dok su ostali smešteni u Kosovskoj Mitrovici, Zvečanu, Zubinom Potoku i Gračanici.

U nemirima je učestvovalo oko 60.000 Albanaca.

Kosmetski gradovi nedostupni Srbima Iz Gnjilana, Đakovice, Peći, Prizrena, Prištine,Uroševca i južnog dela Kosovske Mitrovice proterano je više od 21.500 porodica sa oko 90.000 članova

Srpsko i crnogorsko stanovištvo u gradovima prošlo je veoma loše.

Podsećamo da je iz Gnjilana, Đakovice, Peći, Prizrena, Prištine, Uroševca i južnog dela Kosovske Mitrovice proterano više od 21.500 porodica sa oko 90.000 članova. Najveći broj proteranih su Srbi i Crnogorci (više od 56.000), slede Romi i Egipćani (31.000) i oko 9.000 muslimana, Turaka i manji broj Hrvata.

Iz ostalih opštinskih centara (Kosovo Polje, Lipljan, Obilić, Vitina, Kosovska Kamenica i Orahovac) proterano je oko 90 odsto srpskih i crnogorskih porodica. U ovih šest opštinskih centara „ivelo je više od 6.000 porodica sa 27.000 stanovnika, a proterano je 5.400 familija sa 24.000 članova domaćinstva.

U opštinama sa većinskim srpskim stanovništvom (Leposavić, Zvečan, Zubin Potok, Štrpce i Novo Brdo), kao i u opštini Gora (Dragaš) ostalo je 13.500 porodica. Od toga u opštinskim centrima 2.700 i na seoskom području 10.800.

Iz Vučitrna su 17. juna 1999. godine proterani svi Srbi, pa u tom gradu nema više nijedne srpske porodice.

U severnom delu Kosovske Mitrovice, prema nekim procenama, danas „ivi oko 3.500 porodica. Ni danas, skoro osam godina od progona, Srbi se ne vraćaju u gradove.

Ali, ni prvi rezultati organizovanog ili pojedinačnog povratka prognanih u sela ne daju optimističke znake.

U sedam urbanih sredina i industrijskim centrima (Priština, Peć, Prizren, Gnjilane, Kosovska Mitrovica, Đakovica i Uroševac) na seoskom području bilo je 12.600 srpskih, crnogorskih i drugih nealbanskih porodica. Po dolasku međunarodnih snaga u svojim naseljenim mestima ostalo je 4.600 porodica, ili oko 40 odsto od ukupnog broja. Najveći broj srpskih i crnogorskih porodica ostao je u seoskim sredinama opština Priština (2.200), Gnjilane (1.950), Peć (270) i Kosovska Mitrovica (180). Iz sela opština Đakovica, Uroševac i Prizren proterane su sve srpske i crnogorske porodice.

Ukupno, iz sela ovih opština proterano je 5.500 srpskih, crnogorskih i romskih porodica. Najveći broj proteranih je iz opštine Peć (2.260), Gnjilane i Uroševac (po 860), Prizren (800), Đakovica (300) i Priština (280).

Iz opština u kojima je bilo većinsko učešće albanskog stanovništva (Vučitrn, Istok, Podujevo, Klina, Suva Reka, Glčogovac, Štimlje, Dečani, Srbica i Kačanik) proterano je skoro celokupno srpsko, crnogorsko i drugo nealbansko stanovništvo. Iz ovih deset opština proterano je 5.300 porodica. Jedino u opštini Srbica, u dve male enklave Banja i Suvo Grlo, ostalo je oko 100 porodica. U opštini Vučitrn Srbi su nastavili da „ive u Gojbulji, Prilu“ju i Gracu.

Iz opština u kojima je bila značajna zastupljenost srpskog, crnogorskog i drugog nealbanskog stanovništva (Kosovo Polje, Obilić, Lipljan, Vitina, Kosovska Kamenica i Orahovac) od ukupno 8.800 porodica, na svojim imanjima ostalo je 5.800. Najveći broj porodica ostalo je u Kosovskoj Kamenici (2.140), Lipljanu (1.200), Kosovu Polju i Vitini (po 750), Obiliću (650) i Orahovcu (270). Iz ovih opština proterano je 3.100 porodica. Najviše iz Vitine (1.050), Lipljana (1.000), Kosovske Kamenice (450), Kosova Polja i Orahovca (po 140).

U opštinama u kojima je dominantno i kompaktno srpsko i crnogorsko stanovništvo (Leposavić, Zubin Potok, Zvečan, Novo Brdo i Štrpce) ostalo je 10.500 porodica, od čega u opštinskim centrima 2.500 i na seoskom području 8.000. U opštini Gora ostalo je 3.000 goranskih porodica, od kojih u opštinskom centru Dragaš 250 i na seoskom području 2.700.

Kuće za povratnike

Srbima povratnicima u selo Babljak (opština Uroševac), u kome je pre proterivanja „ivelo 60 porodica sa više od 200 stanovnika, izgrađeno je i popravljeno više od 50 kuća i drugih objekata.

Za Srbe povratnike u Novo Selo Mađunsko (opština Vučitrn), gde je pre rata „ivelo 70 porodica sa oko 300 stanovnika, popravljeno je ili novoizgrađeno tridesetak kuća.

U multietničkom selu Oraovica, u opštini Kosovska Kamenica, „ivelo je 70 srpskih i albanskih porodica. Iz sela je proterano 30 srpskih porodica sa oko 100 stanovnika. Mnoge srpske kuće su opljačkane, a zatim spaljene. Kasnije je za Srbe i Albance izgrađeno 16 kuća.

Feljton „Glasa javnosti“