Вести

Mržnja iznad prijateljstva. Iz Metohije je posle aprilskih dešavanja 1941. i tokom ratnih godina proterano više od 7.700 porodica. Ubijanja, paljenja, pljačkanja postali su svakodnevna pojava.

Retki su bili primeri gde su albanske porodice uzimale u zaštitu svoje doskorašnje komšije.

Početak Drugog svetskog rata doprineo je širenju separatističkog pokreta i njegovog sve masovnijeg razvijanja na Kosovu i Metohiji. Taj pokret posebno je došao do punog intenziteta posle 1939. godine, kada je Zoguovom titulom „kralj Albanaca“ usmeren ne samo na teritoriju Kraljevine Jugoslavije nego i prema Kraljevini Grčkoj, odnosno, prema njenom severnom delu, sa uverenjem da fašizam konačno obezbeđuje rešavanje albanskog pitanja na platformi Prizrenske lige 1878. godine. Albanci u Kraljevini Jugoslaviji sa neskrivenim oduševljenjem dočekali su aprilski politički i vojni poraz tadašnje Jugoslavije. Stalnim eliminisanjem srpskog i crnogorskog stanovništva sa kosovskometohijskog prostora, odmah u početku i tokom čitavih ratnih godina stvarani su osnovni preduslovi za nove granice „velike Albanije“.

Podela na okupacione zone

Kapitulacijom Kraljevine Jugoslavije, teritorija Kosova i Metohije podeljena je na tri okupacione zone. Prvu Nemačku koju čine Kosovskomitrovački, Vučitrnski i Lapski region, drugu Bugarsku koju čini Kačanički region, Vitina i Sirinićka „upa, odnosno najveći deo Pomoravlja i treću Italijansku koju čini najveći deo Kosova i Metohije – metohijska i najveći deo kosovske kotline.

Teritorija Kosova i Metohije koja je pripala italijanskoj okupacionoj zoni i iz koje je najveći broj doseljeničkih i starosedelačkih porodica proterano bila je podeljena na tri zone. Prva, Priština koja obuhvata ni“e instance Uroševac, Gnjilane i Prištinu, druga Peć kojoj pripada Istok, Srbica (čitav Drenički plato), Ro“aje, Tutin, Plav i Peć, i treća Prizren koja obuhvata Orahovac, Gora (Dragaš), Đakovica, Suva Reka i Prizren. Područja ovih triju zona zajedno sa delovima teritorije zapadne Makedonije i severnog dela Grčke (Epir) uključuje se u protektorat „velika Albanija“.

Aprilski rat pokazaće pravo i surovo lice međuljudskih i međunacionalnih odnosa na Kosovu i Metohiji. Naoru“ane bande, kriminalci i najveći deo albanskog stanovništva posle kapitulacije Kraljevine Jugoslavije pristupio je okupatoru. Ubijanja, silovanja, kidnapovanja, paljenja i pljačke srpskih i crnogorskih kuća i imanja, rušenja i uništavanja verskih objekata i drugi vidovi nasilja bili su svakodnevna pojava i na seoskom području i urbanim sredinama (gradovima). Nijedno doseljeničko naselje i ne samo ono već i starosedelačko nije ostalo po strani. U tom haosu i bezvlašću kidala su se stečena prijateljstva, kumstva Srba i Crnogoraca sa jedne i Albanaca sa druge strane. Retki su bili primeri gde su veze bile jače a prijateljstvo i kumstvo iznad mr“nje, da pojedine albanske porodice uzmu u zaštitu svoje doskorašnje komšije, bar da ih izvuku iz popaljenih i opljačkanih imanja i kuća i smeste na sigurno mesto.

U prvom talasu nasilja, kidnapovanja i ubistava doseljeničko stanovništvo be“i u gradove, očekujući da će u njima naći spas i zaštitu. Te zaštite i sada u gradovima nema. Stradanja se nastavljaju i prognani su primorani da napuštaju i gradove i da nastave svoj neizvestan put. Njihov jedini spas je ka severu Srbije – Pomoravlju i Šumadiji, dok veliki deo kreće prema Crnoj Gori.